صفحه نخست / مقالات / طبقه بندی کلی چسب ها

طبقه بندی کلی چسب ها

نقش اصلی یک چسب متصل نمودن اجزاء تشکیل دهنده اجسام به یکدیگر است به نحویکه در هر شرایطی  اجزاء متصل شده از هم جدا نگردند. چسب ها عموما" از جمله عناصری هستند که در اتصال اجسام نقش مؤثری دارند و در اشکال مختلف مایع و جامد یافت می شود. در بیشتر موارد شاهد هستیم که بکارگیری روش های مکانیکی برای اتصال سطوح، قطعات و اجزاء  مانند پرچ کردن و لحیم کاری بخوبی عمل نمی کند و منجر به کج شدن قطعه، از بین رفتن رنگ سطوح و شکستن اتصالات می شود. در این مواقع این چسب ها هستند که می توانند با حفظ وضعیت طبیعی اجسام به اتصال آنها نیز کمک کنند. گاهی استفاده از چسب ها در اتصال اجزا به یکدیگر یک راه حل و گاهی تنها راه حل ساخت آن جسم محسوب میگردد. 

موادی که توسط چسب ها به یکدیگر متصل می شوند عبارتند از:

• مواد غیر همجنس مثل پیوند فلزات، رابرها، پلاستیک ها، چوب، اسفج، شیشه و سرامیک 

• مواد حساس به حرارت مثل پلاستیک هائی که نسبت به حرارت حساسند و تخریب می شوند

• قطعات نازک و ظریف مانند ورقه های نازک شیشه و مواد مغناطیسی

• موادی که از طریق لایه سازی به اشکال مختلف ساخته می شوند

• اجسامی که نیاز به اتصال قوی در کاربردهای تحت فشاربالا دارند، مانند استفاده از چسب به جای پرچ در ترمز و کلاچ اتومبیل

• مواردی که اتصال موقت لازم دارند مانند برچسب ها و نوارهای طبی

• اجسامی که نیاز به انسداد توسط واشرها و درزگیرها دارند

اجزای تشکیل دهنده چسب‌ها

مواد پلیمری

چسب‌ها، همگی حاوی پلیمرهستند،  یا پلیمرها در حین سخت شدن چسب‌ها بوسیله واکنش شیمیایی پلیمر شدن افزایشی یا پلیمر شدن تراکمی حاصل می‌شوند. پلیمرها به چسب‌ها قدرت چسبندگی می‌دهند. می‌توان آنها را به صورت رشته‌هایی از واحدهای شیمیایی همانند، که بوسیله پیوند کووالانسی به هم متصل شده‌اند در نظر گرفت. پلیمرها در دمای بالا، روان و در حلال‌های مناسب حل می‌گردند. خاصیت روان شدن آنها در چسب‌های حرارتی و خاصیت حل شوندگی آنها در چسب‌های بر پایه حلال یک امر اساسی است. پلیمرهای شبکه‌ای در صورت گرم شدن بصورت سیال در نمی آیند و در حلال ها حل نمی گردند بلکه متورم می شوند. تمامی چسب‌های ساختمانی، شبکه‌ای هستند.

افزودنیهای دیگر

بسیاری از چسب‌ها، علاوه بر مواد پلیمری دارای افزودنیهایی دیگری هم هستند مانند:

• مواد پایدار کننده در برابر تخریب توسط اکسیژن و UV

• مواد نرم کننده که قابلیت انعطاف را افزایش داده و دمای تبدیل شیشه‌ای (Tg ) را کاهش می‌دهد

• مواد پر کننده معدنی که کاهش دهنده میزان انقباض سخت شدگی و تغییر دهنده خواص روان شدن قبل از سخت شدن است و خواص مکانیکی نهایی را بهبود می‌بخشد

• مواد تغلیظ کننده

• معرف های جفت کننده سیلانی

انواع چسبها

 چسب ها  مخلوطی از چند جزء هستند و خواص آن، ناشی از اجزاء آن می باشد. بنابراین شناخت خواص شیمیایی و فیزیکی هر جزء و بخصوص ترکیب اصلی در یک چسب ما را در انتخاب آن برای یک کار معین یاری می نماید.

چسب ها در حالت کلی به پنج دسته تقسسیم  می گردند:

- چسب های ترموستی

- چسب ها ی رابری

- چسب های ترموپلاستیکی

- چسب های ترموپلاستیکی مذاب

- چسب های طبیعی

دسته بندی چسب ها بر اساس ترکیب:

1. چسب‌هایی که توسط واکنش شیمیایی سخت می‌شوند که خود شامل پنج دسته می باشند

- چسبهای اپوکسی

- اپوکسی فنلی

- اپوکسی نایلون

- اپوکسی پلی سولفید

- اپوکسی سیلیکون

2. چسب‌هایی که بدون واکنش شیمیایی سخت می‌شوند که خود شامل سه دسته می باشند

- چسب‌هایی که در اثر حذف حلال سخت می‌شوند

- چسب‌هایی که با از دست دادن آب سخت می‌شوند

- چسب‌هایی که به وسیله سرد کردن سخت می‌شوند

طبقه بندی چسب ها بر اساس اجزاء مختلف:

1- طبقه بندی بر اساس نام جزء اصلی در فرمول چسب

این روش تنها برای چسب هائی که در فرمول آنها یک جزء اصلی وجود دارد، مفید می باشد. بر مبنای این روش انواع چسب ها را در قالب طبیعی و مصنوعی می توان نام برد.

•  چسب های دارای جزء اصلی طبیعی 

ماده طبیعی موجود در چسب ممکن است از نوع سلولزی و یا پروتئینی باشد. چسب های نوع سلولزی شامل چسب  های نشاسته، دکسترین و یا صمغ های گیاهی هستند. چسب های پروتئینی ممکن است حیوانی و یا گیاهی باشند. منابع چسب های حیوانی، آلبومین خون، کازئین، استخوان، پوست و... می باشد. انوع گیاهی مانند آرد دانه لوبیا و آرد بادام هستند. از چسب های دارای پایه مواد طبیعی به غیر از سلولزی و پروتئینی می توان از کائوچوی طبیعی، سیلکیات سدیم و شلاک نیز نام برد.

• چسب های دارای جزء اصلی مصنوعی 

ماده مصنوعی جزء اصلی چسب ممکن است یکی از مواد ترمو پلاستیکی مانند پلی و نیل الکل، نایلون،  پلی اکریلیک و یا یکی از رزین های ترموستی مانند رزین فنلی، آمینی و اپوکسی باشد.

2- دسته بندی چسب ها بر اساس نوع مصرف آنها

در این تقسیم بندی چسب ها بنا به موارد مصرف آنها به دو گروه اصلی تقسیم میشوند

• ساختمانی

• معمولاً چسب هایی را ساختمانی می گویند که در چسباندن اجزاء سازنده جسمی که باید تحت تنش بالا قرار  گیرند، به کار می روند. این چسب ها در نگه داشتن سطوح به یکدیگر و ایجاد مقاومت در برابر تنش های کششی، تراکمی، و برشی  وارده بر سطوح جسم نقش دارند، مانند:

•  اتصال انواع آجرهای کف، صفحات چوبی، تعمیر سطوح بتونی و ساختمانهای قدیمی، سنگفرش دیوار و پوشش سقف 

• در برق و الکترونیک، مثل اتصال قطعات مختلف در ساخت ترانسفورماتورها، مواد، عایقها، خازن ها، کلید قطع و وصل و سایر وسایل الکتریکی

• در اتومبیل سازی، مثل اتصالات کفشک های ترمز اتومبیل، لنت ترمز، جایگزین جوشکاری در بعضی از قسمت ها بخصوص صفحات و لبه های بیرونی و یا قسمت هایی که به آسانی نمی توان جوش داد و یا پرچ نمود مانند تزئینات داخل اتومبیل، درزها و اتصالات

• در هوانوردی، مثل اتصال ورقه های نازک فلزی ( آلومینیومی ) لانه زنبوری، اجزاء سازنده بدنه و قسمت های مختلف هواپیما، قطعات لازم در ساخت اغلب دستگاههای پرتاب به فضا جهت سفرهای فضائی

• غیر ساختمانی

• چسب های غیر ساختمانی موادی هستند که اتصالات چسبی ضعیفی را موجب می شوند و عمل تثبیت یا  (پخت) را انجام نمی دهند. بطوری که سطوح چسبیده شده به راحتی از هم جدا می گردند. کاربرد این نوع چسب ها در بر چسب زدن، بسته بندی، چسباندن کاغذ دیواری و کف پوش می باشد. همچنین موادی که جهت آب بندی ، درزگیری و بتونه کاری در برابر نفوذ گازها یا بخارات بکار می روند، از این نوع چسبها هستند.

 3-طبقه بندی بر اساس میزان مصرف چسب

چسب ها به انواع صنعتی و خانگی تقسیم می گردند. میزان مصرف چسب های صنعتی در مقیاس  وسیع است در حالی که چسبهای خانگی در بسته های کوچک عرضه می شوند و با وجود اینکه مصارف گوناگونی دارند در حجم کمتری مصرف می گردند

4- تقسیم بندی بر اساس نوع مواد اتصال یابنده

چسب چوب

چسب کاغذ

چسب  فلز

چسب سرامیک

چسب، پلاستیک